Binnen een informatiesysteem is eenheid van taal noodzakelijk, wil het aan zijn doel beantwoorden. Gebruikers van die systemen dienen die taal ook te kunnen begrijpen. Bovendien willen ze vaak dat deze taal in andere systemen aanwezig is om vergelijkingen te kunnen maken.

Standaardisatie (= normalisatie) is het maken van afspraken over termen en classificaties (indelingen van termen) voor verschillende informatiesystemen.

Eind jaren 80 ontwikkelde het WCC-secretariaat (met name Frank Flier) uit de ISO/IEC Guide 2 en de ISO-standaarden 704 en 1087 een procedurele en een logische standaard, die door de WCC werden geautoriseerd:
- een praktijkrichtlijn voor het ontwikkelen en beheren van standaardclassificaties* en
- een standaard termen voor classificaties en definities* in een formele taal.

Aldus was er een kader beschikbaar voor het scheppen van standaarden.

Probleem 1: Buiten het kader vielen de internationale classificaties, waarbij de WCC geen leidende, maar hooguit een adviserende rol kon vervullen.

Probleem 2: Voor zover het initiatief wel bij de WCC lag, zoals in het geval van organisatorische eenheden voor gezondheidszorg, medisch specialistische verrichtingen en geneesmiddelen, vond het werk plaats in overleg met honderden experts op verschillende werkterreinen en met een tiental medewerkers in tal van deelprojecten. Zonder hen was er van dit langjarige werk weinig terechtgekomen, waarvan akte. Maar in de praktijk bleek de richtlijn door belanghebbenden hooguit gedoogd te worden. Soms werd er werk van jaren afgebroken. Of een standaardclassificatie tot stand komt en beheerd en gebruikt wordt, bleek vaak meer het resultaat van een machtsspel tussen belanghebbenden, dan van het volgen van een praktijkrichtlijn.

Probleem 3: Vaak konden gebruikers met de formele taal niet overweg. In hoeverre de ontwikkeling van een formele taal in een standaardclassificatie een kans krijgt, hangt af van de afstand van die taal tot het taalgebruik in de praktijk van professionals. Een voorbeeld: Geneesmiddelen worden onder meer gekenmerkt door farmaceutische vorm en toedieningsweg. In Europa en in Nederland beslist een commissie over het taalgebruik ervan. Een tablet is - doorgaans - een via de mond in te nemen tablet, tenzij anders vermeld. Daardoor wordt een oraal tablet onderscheiden van een anaal tablet, een vaginaal tablet enz. Bovendien zouden in een matrixclassificatie van famaceutische vormen uitgezet naar toedieningswegen voornamelijk lege cellen voorkomen als je kijkt naar het werkelijke voorkomen van alle zinvolle combinaties. De formele taal met oraal tablet en lege cellen wilden de gebruikers niet begrijpen. Er werd een standaard afgesproken over gangbare namen voor farmaceutische vormen, inclusief - waar nodig - toedieningsweg.

In 1994, een jaar voor opheffing van de WCC en installatie van een coördinatiepunt standaardisatie informatievoorziening zorg (CSIZ**) met een veel bredere, meer bestuurlijke taak, hield de WCC een conferentie met 50 inleiders. Het verslag, 20 jaar WCC*, is met enige moeite geconverteerd (zonder foto's) uit het bestand dat naar de drukker ging. Achteraf geeft het verslag een goede indruk van de diverse beweegredenen om met standaardisatie van classificaties en definities in de zorg te beginnen èn om ermee te stoppen. Van de meer dan 20 WCC-standaardisatietrajecten zijn slechts de 5 internationale na de WCC-opheffing (in 1995) vervolgd: ICD-10, ICIDH(sinds 2002 ICF), medisch specialistische verrichtingen bij het RIVM, geneesmiddelen bij de KNMP en hulpmiddelen bij het NNI. De belangrijkste reden voor 'stoppen' was dat belanghebbenden, i.c. de potentiële gebruikers, onderling uiteindelijk geen afspraken wilden maken over producten die enkelen van hen voor hen ontwikkeld hadden.

In 1998 heb ik een eindrapport* over de WCC-periode verzonden aan de leden en de opdrachtgever, het ministerie van VWS en het WHO-FIC netwerk (English), waarvan een verkorte versie* verscheen in Informatie & zorg 27(1998)4, pp 11-18 van de VMBI.

* voor de liefhebber gratis te verkrijgen via email: willem.hirs@live.nl.

** na enkele jaren opgevolgd door NICTIZ met een nog ruimere opdracht, de ontwikkeling en uitrol van het medische dossier in Nederland.